UNCTAD, YARATICI EKONOMİ GÖRÜNÜMÜ 2024 RAPORUNDAN GELECEK ÖNGÖRÜLERİ

UNCTAD’ın yayımladığı Yaratıcı Ekonomi Görünümü 2024 raporu, dünya genelinde hızla büyüyen yaratıcı endüstrilerin mevcut durumu ve gelecekteki potansiyellerini gözler önüne seriyor. Yaratıcı ekonomi, 2022 itibarıyla 2,3 trilyon dolarlık gelir yaratmış ve küresel gayri safi yurt içi hasılanın (GSYİH) %3,1’ini oluşturmuştu. Rapor, bu alandaki büyümenin dijitalleşme, yapay zeka ve sürdürülebilir iş modelleri ile hızlandığını vurgularken, Türkiye’nin de bu dönüşümden önemli ölçüde fayda sağlayabileceğini ortaya koyuyor.

Dünya genelinde yaratıcı endüstriler, ekonomilerin vazgeçilmez bir parçası haline gelmiş durumda. Kültürel ve yaratıcı endüstriler, dünya genelinde 2,3 trilyon dolarlık bir pazar oluşturuyor. Bu sektörler, yalnızca ekonomik büyüme değil, aynı zamanda istihdam yaratma ve toplumsal dönüşüm anlamında da kilit bir rol üstleniyor. UNCTAD Yaratıcı Ekonomi Görünümü 2024 raporuna göre, yaratıcı ekonomi, küresel iş gücünün %6,2’sini istihdam ederken, gelişmekte olan ülkelerde genç nüfusun tüketim alışkanlıkları bu sektördeki büyümeyi desteklemeye devam ediyor.

Raporun ortaya koyduğu bir diğer önemli veri ise, yaratıcı hizmetlerin yaratıcı mallara kıyasla iki kat daha hızlı büyüdüğünü gösteriyor. 2022’de yaratıcı hizmet ihracatı 1,4 trilyon dolara ulaşmışken, yaratıcı mal ihracatı 713 milyar dolar seviyesinde kalmıştır. Özellikle yazılım, araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) gibi dijital hizmetlerin ihracatı, yaratıcı ekonominin gelecekteki en güçlü ayaklarından biri olarak öne çıkıyor. Bu dönüşüm, dijitalleşme ve yapay zekanın yaratıcı endüstrilerdeki yükselişiyle doğrudan bağlantılıdır.

Dijitalleşmenin Gücü ve Yapay Zeka

Yaratıcı endüstrilerde dijitalleşmenin etkisi her geçen gün artıyor. Rapor, yapay zekanın sanat, müzik, film ve video oyunları gibi yaratıcı sektörlerde devrim yaratmaya başladığını vurguluyor. Bu teknolojiler, hem içerik üretiminde hem de dağıtımında yeni fırsatlar sunarken, telif hakları ve içerik tekelciliği gibi etik ve hukuki meseleleri de beraberinde getiriyor. Yapay zeka destekli yaratıcı çözümler, özellikle dijital platformlar aracılığıyla daha geniş kitlelere ulaşmayı mümkün kılıyor. Ancak rapor, bu gelişmelerin adil rekabet ortamına zarar verebileceği ve içerik üreticilerinin haklarını korumak için daha katı düzenlemelere ihtiyaç olduğunu belirtiyor.

UNCTAD raporu, dijitalleşmenin yarattığı fırsatların yanı sıra, yaratıcı ekonominin karbon ayak izini azaltmak ve daha kapsayıcı iş modellerine yönelmek gibi sürdürülebilirlik odaklı çözümleri de incelemektedir. Yaratıcı endüstrilerde sürdürülebilir uygulamaların yaygınlaşması, gelecekte bu sektörün küresel düzeyde daha fazla büyümesine katkıda bulunabilir.

Türkiye İçin Potansiyel ve Fırsatlar

Türkiye, yaratıcı endüstriler alanında hızla yükselen bir pazar olarak dikkat çekiyor. UNCTAD’ın raporuna göre, Türkiye, yaratıcı hizmetler ihracatında dünya genelinde en büyük beş gelişmekte olan ülke arasında yer alıyor. Yaratıcı hizmetler, Türkiye’nin toplam ihracatının %2,3’ünü oluştururken, mücevherat ve halı gibi yaratıcı malların ihracatı ülke ekonomisine ciddi katkılar sağlıyor. Ayrıca, Türkiye’de yaratıcı sektörler, genç nüfusun kültürel ve dijital içeriklere olan talebi ile daha da büyüme potansiyeline sahip.

Rapor, Türkiye’nin yaratıcı sektörlerdeki büyüme potansiyelini artırmak için dijitalleşmeye ve yapay zekaya daha fazla yatırım yapması gerektiğini vurguluyor. Özellikle dijital hizmetlerin ihracatında güçlenmek, Türkiye’yi bu alanda küresel bir oyuncu haline getirebilir. Ayrıca, Türkiye’de yaratıcı ekonomiye yapılan yatırımların, genç yeteneklerin istihdamını artırarak yeni iş olanakları yaratabileceği belirtiliyor. Yaratıcı endüstriler, Türkiye’de %1’lik istihdam oranıyla küresel ortalamanın gerisinde kalsa da, bu oran hızla artabilecek bir potansiyele sahip.

Geleceğe Dönük Öngörüler

UNCTAD’ın Yaratıcı Ekonomi Görünümü 2024 raporu, yaratıcı endüstrilerin gelecekte daha fazla dijitalleşeceğini ve yapay zekanın bu sektörlerdeki rolünün hızla artacağını öngörüyor. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde dijital altyapı ve teknolojik inovasyonlar bu büyümeyi destekleyecek. Türkiye, bu süreçte dijital dönüşüm ve inovasyon fırsatlarını değerlendirerek yaratıcı ekonomideki yerini güçlendirebilir.

Yaratıcı endüstriler küresel ekonomiye önemli katkılar sunmaya devam ederken, Türkiye’nin de bu alandaki fırsatları değerlendirmesi büyük önem taşıyor. UNCTAD’ın raporu, yaratıcı ekonominin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel ve sosyal anlamda da bir dönüşüm sağladığını gösteriyor. Türkiye, bu dönüşümde ön saflarda yer almak için dijitalleşme ve yapay zeka gibi kilit alanlara odaklanmalı.