Telif Hakkı Tartışması: Yapay Zeka Sanatçıları ve Yaratıcı Hakları Çıkmazı

Yapay zeka, yaratıcı hakları ve yaratıcı endüstriler arasındaki ilişkiler, Birleşik Krallık’ta başlatılan yeni bir istişare süreciyle yeniden şekilleniyor. İngiltere Hükümeti, telif hakkı sahiplerinin haklarını korurken, teknolojik inovasyonu desteklemek için çeşitli öneriler sunuyor. Bu süreç, yaratıcı haklar ve yapay zeka şirketleri arasındaki dengeyi kurmayı amaçlıyor.

Telif Hakkı ve Yapay Zeka: Yeni Düzenleme Önerileri

Birleşik Krallık hükümeti, yapay zeka geliştiricilerinin, modellerini eğitmek için telif hakkına sahip materyalleri izin almadan kullanabilmelerini sağlayacak bir istisna öneriyor. Ancak bu kullanımın şeffaf bir şekilde yapılmasını zorunlu kılmayı hedefliyor. Ayrıca, yaratıcı içerik sahiplerinin eserlerinin yapay zeka eğitiminde kullanılmasını engelleme veya lisans anlaşmaları yapma haklarını koruyor.

25 Şubat 2025’e kadar sürecek ve Fikri Mülkiyet Ofisi tarafından yönetilecek olan istişare süreci, aynı zamanda yapay zeka tarafından üretilen sanat eserlerinin telif hakkı koruması ve kamuya mal olmuş figürlerin ses klonlama veya derin sahte içerik bağlamındaki kişilik hakları konularında görüşler almayı amaçlıyor.

Yapılan basın açıklamasında, mevcut telif hakkı yasalarındaki belirsizliğin hem yaratıcı endüstrilerin hem de yapay zeka sektörünün potansiyellerini gerçekleştirmesini engellediği belirtildi. Hükümet, bu istisnanın hem yaratıcı içerik sahiplerinin kontrolünü artıracağını hem de yapay zeka firmalarının yasal risklerini azaltarak sektörel inovasyonu destekleyeceğini savunuyor.

Yaratıcı Endüstri Temsilcileri Tepkili

Ancak yaratıcı endüstriler, bu önerilere olumlu yaklaşmıyor. Bağımsız Müzisyenler Derneği, sanatçıların eserlerinin korunması için önerilen “çıkış sistemi”nin nasıl işleyeceği konusunda endişelerini dile getirdi. Müzik Yapımcıları Konseyi ise sanatçıların açık rızalarının her zaman alınması gerektiğini ve lisans anlaşmalarının adil bir şekilde ücretlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Bununla birlikte, ünlü sanatçılar Paul McCartney, Kate Bush ve ABBA’dan Björn Ulvaeus gibi isimler, yapay zeka şirketlerinin izinsiz kullanım uygulamalarına karşı görüşlerini açıkça ifade ettiler.

Birleşik Krallık’ta telif hakkı yasalarına yapılması önerilen değişiklikler, yaratıcı içerik sahipleri tarafından eleştiriliyor. Önerilen değişikliklerin, teknoloji şirketlerinin sorumluluktan kaçmasına olanak tanıyacağı ve yaratıcı endüstrilerin haklarını zayıflatacağı düşünülüyor. Özellikle British Phonographic Industry CEO’su Dr. Jo Twist, bu istisnanın işleyen bir lisanslama modeline katkı sağlamayacağını ve teknoloji şirketlerini teşvik etmeyeceğini savunuyor.

Yayıncılar Derneği CEO’su Dan Conway ise yeni bir telif hakkı istisnası için objektif bir gerekçe sunulmadığını ve küresel düzeyde su geçirmez bir hak koruma sürecinin oluşturulmadığını ifade etti.

Teknoloji Sektöründen Yaratıcı Hakları için Destek

Buna karşın, teknoloji sektörü önerilere daha sıcak yaklaşıyor. TechUK, hükümetin hem yaratıcı hem de teknoloji sektörlerini destekleyen bir çözüm bulma çabasını memnuniyetle karşıladığını belirtti. TechUK, inovasyon ve büyümenin desteklenmesi adına sorunların çözülmesinin herkesin yararına olacağını vurguladı.

İstişare sürecinin başlamasından bir gün önce, Creative Rights in AI Coalition adlı bir grup, hükümete mevcut telif hakkı yasalarını koruma ve dinamik bir lisanslama piyasası oluşturma çağrısında bulundu. Koalisyon, yapay zeka şirketlerinin içerik sahiplerinden açık izin alması gerektiğini ve lisans anlaşmaları yapma sorumluluğunun bu şirketlere ait olması gerektiğini savunuyor.

Koalisyon, mevcut yasaların uygulanabilir olmasını sağlamak adına şeffaflık tedbirlerinin hayata geçirilmesini desteklese de, önerilen istisnanın mevcut telif hakkı korumalarını zayıflatacağına inanıyor.

İngiltere’nin bu yeni düzenlemeleri, yaratıcı sektörler ve yapay zeka teknolojileri arasındaki ilişkilere yönelik küresel bir örnek oluşturabilir. Ancak, bu sürecin yaratıcı hakları mı yoksa teknolojik inovasyonu mu önceliklendireceği sorusu, tartışmaların merkezinde kalmaya devam ediyor. İstişare sürecinin sonuçları, yaratıcı endüstriler ve yapay zeka sektörünün geleceğini şekillendirecek.