TÜRKİYE’DE KİTAP TASARIMININ YOLCULUĞU “TASARIMCININ NOTU” SERGİSİNDE

Salt Beyoğlu, 11 Eylül’de kapılarını açan “Tasarımcının Notu” sergisiyle grafik tasarımın Türkiye’deki dönüşümüne ışık tutuyor. Salt’ın yeni sergisi, kitap tasarımı ve grafik sanatlarının 20. yüzyılın son çeyreğinde nasıl bir değişimden geçtiğini detaylı bir şekilde ele alıyor. Bu sergi, tasarımcıların kitap üzerindeki etkisini ve kapaktan öteye geçen bir estetik anlayışın nasıl doğduğunu araştırıyor. Kitap tasarımı, sergi boyunca hem tarihsel bağlamda hem de bugünün perspektifinden yeniden yorumlanıyor.

Sergi, Garanti BBVA tarafından kurulan Salt’ın uzun yıllardır sanat ve tasarım alanındaki etkili duruşunun bir yansıması niteliğinde. 1970’lerden 1990’lara uzanan süreçte, kültürel yayıncılık ve grafik tasarımcının öne çıkışı, serginin ana temasını oluşturuyor. Özellikle 1980’li yıllarda Türkiye’de yaşanan siyasal ve toplumsal değişimler, kitap tasarımında yeni bir dönem başlattı. Bu dönem, grafik tasarımcıların kitap kapaklarına olan etkilerinin yanı sıra kitabın kendisinin bir sanat nesnesine dönüşmesini sağladı.

Kitap Kapaklarından Bütüncül Tasarıma

1970’li yıllardan itibaren, Türkiye’de grafik tasarımcıların kitap kapakları üzerindeki etkinliği artmaya başladı. Ancak Salt’ın yeni sergisi, bu dönüşümün sadece kapaklarla sınırlı olmadığını, 1990’lardan itibaren kitabın bir bütün olarak nasıl tasarımcıların deneme alanına dönüştüğünü gözler önüne seriyor. Grafik tasarımın bir özne haline geldiği bu dönemde, tasarımcılar kitapların sadece dış görünüşünü değil, içeriğini de görsel olarak yeniden kurgulama fırsatı buldu.

1980’ler, Türkiye’de yayıncılık sektöründe büyük bir hareketliliğin yaşandığı yıllar olarak öne çıktı. Özel sektörün kültür hayatına yönelmesi, medya, reklamcılık ve yayıncılık gibi alanlarda önemli açılımları beraberinde getirdi. Bu süreçte bankalar ve holdingler, kültürel prestijlerini artırmak için yayıncılık faaliyetlerine ağırlık verdi. Kitap tasarımı da bu dönemde, hem politik hem de sanatsal bir anlam kazanarak önemli bir iletişim aracı haline geldi.

Tasarımcı ve Yayıncı İş Birliği

“Tasarımcının Notu” sergisi, grafik tasarımcıların kitap üretim sürecindeki karar aşamalarını ve bu süreçteki rolünü detaylı bir şekilde ele alıyor. Kitapların basım öncesi hazırlık sürecinde, yayıncılar ve matbaacılarla olan ilişkileri, sergide arşiv belgeleri ve mülakatlar eşliğinde aktarılıyor. 1990’lardan sonra grafik tasarımcıların kitap üzerindeki etkisi daha da arttı. Bu dönemde tasarımcılar, kitabın içeriği kadar biçimsel tasarımı üzerinde de söz sahibi oldular. Bilgisayar teknolojisinin tasarım süreçlerine dahil edilmesi, matbaa ve tasarımcı arasındaki mesafeyi kapattı.

Sergide yer alan tasarımcılar arasında, Yurdaer Altıntaş, Serdar Benli, Savaş Çekiç, Gülizar Çepoğlu, Bülent Erkmen ve Esen Karol gibi isimler bulunuyor. Bu tasarımcıların eserleri, Türkiye’deki grafik tasarım tarihine ve kitap tasarımının evrimine dair önemli ipuçları sunuyor. Sergi, ayrıca kitaba ilişkin yeni görsel iletişim biçimlerini ve grafik tasarımcıların kültür hayatındaki yerini yeniden değerlendiriyor.

Kitap Tasarımının Dijital Çağa Geçişi

2000’lerle birlikte kitap tasarımı yeni bir evreye girdi. Basılı kitapların yerini yavaş yavaş elektronik kitaplar almaya başlarken, kitap tasarımında da dijitalleşmenin izleri görülmeye başladı. Salt Beyoğlu’ndaki bu sergi, bu dijital dönüşüme zemin hazırlayan 1990’ların tasarım anlayışını detaylı bir şekilde ele alıyor. Kitap, bir tasarım nesnesi olarak yeniden tanımlanıyor ve sergi boyunca hem basılı hem de dijital kitaplara dair çok yönlü bir bakış sunuluyor.

Salt’ın yeni sergisi, Eda Sezgin tarafından programlandı ve 11 Eylül 2024 – 2 Şubat 2025 tarihleri arasında ziyaret edilebilecek. Kitap tasarımı ve grafik sanatlarına ilgi duyanlar için eşsiz bir deneyim sunan bu sergi, ücretsiz olarak Salt Beyoğlu’nda görülebilir. Ayrıca sergi paralelindeki kamu programları, Salt’ın sosyal medya kanallarında ve saltonline.org adresinde duyurulacak.