AB El Sanatları İçin Coğrafi İşaret Dönemi Başladı

Avrupa Birliği, coğrafi işaret korumasını ilk kez tarım dışı ürünlere açarak kültürel üretim alanında tarihsel bir eşiği geride bırakıyor. Aralık 2025 itibarıyla cam ustaları, seramikçiler, bıçak üreticileri, kuyumcular ve tekstil zanaatkârları, ürün adlarını yeni AB sistemi kapsamında tescil ettirebilecek. Uzun yıllardır gıda ve içeceklerde uygulanan bu koruma modeli, el sanatları ve endüstriyel ürünleri de kapsayarak Avrupa tek pazarında önemli bir boşluğu dolduruyor. Yeni düzenleme, ünü ve kalitesi üretildiği yerle doğrudan bağlantılı olan ürünleri korumayı amaçlıyor. Bohemya camı, Limoges porseleni, Solingen bıçakları ve Donegal tüviti gibi simgesel örnekler, bu sistemle hem taklitlerden korunacak hem de tüketiciler için güvenilir bir kalite göstergesi sunacak. Avrupa Komisyonu, bu adımın geleneksel becerileri yaşatacağını, yerel istihdamı destekleyeceğini ve çevrim içi ile fiziksel pazarlarda sahte ürünlerle mücadeleyi güçlendireceğini vurguluyor.

Coğrafi işaret ile zanaatin korunması

Yeni sistem kapsamında başvurular, tanınmış üretici birlikleri aracılığıyla veya bireysel olarak yapılabilecek. Her başvuruda ürün adı, üretim süreci ve coğrafi alanı tanımlayan ayrıntılı bir ürün şartnamesi sunulacak. Süreç iki aşamadan oluşuyor. İlk aşamada ulusal makamlar başvuruyu değerlendiriyor ve itiraz sürecini yürütüyor. İkinci aşamada ise dosya, AB genelinde inceleme ve tescil kararını veren AB Fikri Mülkiyet Ofisi’ne iletiliyor. Danimarka, Finlandiya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Hollanda ve İsveç için özel bir uygulama da bulunuyor. Bu ülkelerde üreticiler, ulusal aşamayı atlayarak doğrudan AB Fikri Mülkiyet Ofisi’ne başvurabilecek. Avrupa Komisyonu ise kamu politikası veya dış ticaret ilişkilerini etkileyebilecek durumlarda sürece müdahil olma yetkisini elinde tutuyor.

Hangi ürünler kapsama giriyor

Düzenlemeye göre el sanatları, tamamen el emeğiyle ya da manuel ve dijital araçların desteğiyle üretilen ürünleri kapsıyor. Mekanik üretim ise ancak insan katkısının belirgin olduğu durumlarda kabul ediliyor. Doğal taş, ahşap işleri, mücevher, dantel, cam, porselen ve deri ürünleri bu kapsamda öne çıkan alanlar arasında yer alıyor. Ürünün en az bir üretim aşamasının belirlenen coğrafi bölgede gerçekleşmesi ve niteliğinin bu bölgeyle bağlantılı olması şart koşuluyor.

Başvuru Hakkında

Coğrafi işaret başvurusu, üreticilere uzun vadeli ve devredilemez bir koruma sağlıyor. Bu sistem, fiyat rekabeti yerine özgünlük ve itibara dayalı bir konumlanma sunuyor. Aynı zamanda üreticiler arasında kalite standartlarını korumaya yönelik iş birliğini güçlendiriyor. Dijital ortamlarda adın izinsiz kullanımına karşı koruma sağlaması, özellikle uluslararası pazarlarda önemli bir avantaj yaratıyor. AB’de tarımsal ürünler için uygulanan sistem hâlihazırda 3.600’den fazla ismi koruyor ve yıllık yaklaşık 75 milyar euroluk bir ekonomik değer üretiyor. Yeni düzenleme, bu başarıyı el sanatları ve endüstriyel ürünlere taşımayı hedefliyor. Kültürel mirası ekonomik değere dönüştüren bu adım, Avrupa’nın yaratıcı üretim gücünü daha görünür ve sürdürülebilir kılmaya hazırlanıyor.